Genoeg

Pikkety in de praktijk 

Een jaar of tien geleden -kan best wat meer zijn- begon het als ‘De vrekkenkrant’; echt een krantje voor niet meer dan een habbekrats. Een jaar of vijf geleden is het omgedoopt naar ‘Genoeg’. Het krantje met een opmaak zonder enige pretentie, werd een fullcolour magazine dat vanwege het wat stugge en matte papier dan weer net geen glossy genoemd kan worden. Zo gaat dat; je wilt jezelf ontwikkelen. Wat bleef is de boodschap: denk eens na of je al die spullen wel zo hard nodig hebt. Met daarachter dan weer: meet jij de kwaliteit van je leven af aan je materiële welvaart. Vorig jaar was daar ineens de vlot ogende professor uit la France -Pikkety- die met enige zwier kwam vertellen dat het gat tussen rijk en arm niet kleiner, maar groter wordt. En niet zo een beetje ook. De slimme man zoog dat niet uit zijn duim, maar had daarvoor bewonderenswaardig veel onderzoek gedaan (en laten doen uiteraard) en een dikke pil geschreven. Vanaf mijn staanplaats op het balkon in rocktempel Paradiso hoorde ik de man op een ontspannen toon zijn bevindingen aan het toegestroomde publiek meedelen. Met veel geduld legde hij het met alle plezier nog een keer uit: het gat wordt groter. Hoe groot? Dat konden we vandaag lezen in de krant: 62 mensen verdienen net zoveel als 3,5 miljard van de armste mensen. Evenveel.

Opvallende balans

Je hebt nieuws, en je hebt meta-nieuws. Het meeste nieuws is nieuws, zo af en toe afgewisseld met meta-nieuws: nieuws waar het overige nieuws uit voortkomt. Eerlijk gezegd, ik laat de laatste weken het ochtendnieuws op de radio liever uit staan. Het kost me teveel energie om met de ogen nog half dicht de ene bomaanslag te laten volgen door de volgende terreurdaad met een niet aflatend treurig gebrek aan creativiteit: de zelfmoordaanslag gaat viraal. Dan de krant maar, want daar kan ik snel doorbladeren en zo mijn eigen dieet aan rampspoed bepalen. Verdoofd door al dat opgeklopte fysieke geweld, trof mij het nieuws op pagina 3 van mijn ontbijtkrant; een onderzoek van ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib, met die verbijsterende balans van 62 tegen 3.500.000.000. Meta-nieuws. Wat Pikkety nog een aanzienlijk portie overredingskracht kostte -dat hij met genoegen investeerde- is met deze balans in bijna 1 oogopslag duidelijk. Oogopslag 2 staat even verder in mijn ontbijtartikel: in 2010 stonden er nog maar liefst 388 mensen aan de andere kant van de weegschaal tegenover de helft van de wereldbevolking, in 2013 waren er nog slechts 85 superrijken voor diezelfde balans nodig. En in 2015 dus nog maar 62. Wie goed kan extrapoleren weet dat het jaartal waarin nog maar 1 persoon net zoveel gewicht in de schaal legt dan 3,5 miljard arme drommels (of sukkels zo je wilt) geen decennium meer op zich laat wachten. Daarmee heeft Pikkety zijn gelijk in een paar verbijsterende stappen.

Zonnekoning

De historicus in mij zoekt naar parallellen. Puissante rijkdom in het grijze verleden. Het eerste beeld dat naar boven komt is de Sint Pieter basiliek in Rome. Als nietige mens -precies het gevoel dat de clerus haar gelovigen in materie wilde overbrengen tegenover de grootheid van haar god- liep ik 30 jaar geleden -het kan best wat meer zijn- dit gigantische bouwwerk in. Als oud leerling vliegtuigbouw, dacht ik direct aan de enorme hangars waar aanvankelijk mijn bestemming zou liggen. Een superhangar. In marmer. Wie het breed heeft, laat het breed hangen, maar goed voor het geloof was het niet, omdat naar de aanloop van dit prestigeproject uit de Renaissance een aantal mensen onder leiding van ene Luther het wel welletjes vond en zich afsplitsen van de moederkerk. Protest. Protestant. We schuiven een stukje naar het noordwesten en een paar eeuwen in onze richting, voor mijn tweede beeld van iets-teveel-van-het-goede: Versailles. Met mijn mavo-eindexamenklas banjer ik door de giga-danszaal met een prettig uitzicht op de minutieus symmetrisch aangelegde tuinen, die zich tot voorbij de horizon lijken uit te strekken. De Zonnekoning had hier zo gezegd zijn buitenverblijf. ‘L’ état, c’est moi’ oftewel ‘De staat, dat ben ik’; dat soort gedrag. Wonderlijk genoeg ging het voor de Lodwijken nog ruim anderhalve eeuw goed, maar toen was het gepeupel het ook wel helemaal zat en vloog Lodewijk XVI de laan uit in een revolutie van een huiveringwekkende wreedheid. Vrijheid, gelijkheid en broederschap. Wat er ook van gekomen mag zijn, de broederschap rijk is een stuk kleiner dan de broederschap van arm. Over een paar jaar schittert er weer een Zonnekoning aan ons firmament. We zullen zien hoe dat gaat aflopen.