06 230 38 985 gerard@mesmanteksten.nl
Selecteer een pagina

De bank

Sparen bij de coöperatie 

1 keer per jaar gingen we naar de bank. De bank was toen nog overduidelijk een mijnheer. Er hing een enorme wolk van vertrouwen: hier was je helemaal veilig. De mijnheer achter het loket -nog niet voorzien van het latere multi-gelaagde veiligheidsglas- had zeker een stropdas en was voor het overige niet opvallend, maar wel uiterst correct gekleed in een tweedelig pak. Haren onberispelijk. De bankmeneer had er zin in, want deze week was het weer de jaarlijkse spaarweek van de Raiffeisenbank. 1 keer per jaar ging ik samen met mijn broers, zussen en vader ietwat gespannen naar ‘onze’ bank in het dorp, want daar hing iets officieels in de lucht, dat te maken had met gezag. Je had het gezag van je ouders, van de meester voor de klas en de pastoor op zondag. En je had de mijnheer van de bank.

2 gulden 50

Langzaam schoof ik achter de wat bredere rug van mijn oudere broer naar voren, tot het moment dat ik míjn vaalgele spaarbankboekje in het kuiltje van de balie kon neerleggen. “En hoeveel heb jij gespaard dit jaar”, vroeg de bankmeneer oprecht geïnteresseerd aan het zenuwachtige jongetje voor hem. De meneer keek mij recht aan en ik stamelde: “2 gulden 50, meneer”. De zwaarwichtige rijksdaalder (troetelnaam ‘riks’) had ik nog in mijn ietwat vochtige hand. Vanochtend nog door mijn moeder uit haar ‘knip’ gevist. Met enige spijt, maar bovenal met het zekere gevoel dat mijn geld hier absoluut veilig zou zijn, nam ik weer afscheid van mijn hele riks. Daar achter de meneer zou mijn geld in de kluis gaan. En als bewijs voor mijn spaarijver, kreeg ik een stempel in mijn vaalgele spaarbewijs. Het mooiste was dat de bankmeneer in al zijn goedheid achter het spaartegoed dat ik in de loop van de jaren had opgebouwd, opnieuw de rente bijschreef. In centen. Dat was mijn winst. Daar deed je het voor. Opgelucht lieten wij de meneer achter met ons geld, maar wij hadden wis en zeker alles op papier mét stempel.

Rabobank

Enige jaren later verhuisde onze Raiffeisenbank vanuit een redelijk gewoon pand met donkere bakstenen, naar een strak vormgegeven kubusvormig gebouw met moderne uitstraling van veel lichtere bakstenen. De naam bleef nog even de voor mij moeilijk uit te spreken naam -die ik nooit zonder grote inspanning goed kon schrijven omdat ik geen enkel idee bij ‘raiffeisen’ kon krijgen- maar zou weldra vervangen worden door het voor mij wat minder raadselachtige Rabo. Het was om de een of andere reden glashelder dat die 4 letters stonden voor het samengaan van Raiffeisen- en Boerenleenbank; dat is dan RaBo.
De Rabobank is in het nieuws, omdat de bank opnieuw duizenden werknemers minder nodig heeft. De bankwereld is op het punt van het aantal medewerkers fors in beweging. Kostenreductie. Als protagonist wordt de automatisering naar voren geschoven, omdat je aan het virtuele loket van het online bankfiliaal immers alles zelf kunt doen met behulp van app-jes. En passant ging het werkelijke nieuws van de bank schuil: de bank gaat meer centraliseren. Voor de Rabobank een fundamentele kwestie, want hiermee neemt zij afscheid van haar coöperatieve opbouw. Bij deze bank maakte tot nu de zelfstandige filialen de dienst uit en was het hoofdkantoor faciliterend. In de felle lampen die op de massale uittocht van personeel staan, staat deze draai van 180 graden uit het zicht. Een coöperatieve bank, wat was is dat ook al weer?

Landbouwcrisis

Rond 1880 is de landbouw in de relatief jonge Verenigde Staten van Amerika (net 100 jaar oud) succesvol. Het enorme areaal op de voormalige prairies in het midden van het continent wordt massaal graan verbouwd. Dat gebied wordt ontsloten door het nieuwe vervoermiddel: de trein. Stoomtrein en stoomboot (al snel gevolgd door de varianten op diesel) vormen de infrastructuur die het mogelijk maakt enorme hoeveelheden tegen een lage prijs te vervoeren. En zo komt het graan naar Europa. Hier staat de mechanisatie op een laag pitje, omdat er immers genoeg goedkope arbeidskrachten zijn. Geen noodzaak tot innovatie. Met al dat goedkope graan uit de VS, raken de boeren hun duurdere graan niet meer kwijt. Crisis. Goede raad is duur, maar er zijn boeren die inzien dat mechanisatie ook hier noodzakelijk is geworden. Maar voor machines heb je geld nodig.

Gedeelde verantwoordelijkheid

Samen sta je sterk is dan het idee. Samen inkopen (Boerenbond), samen verkopen (zuivelcoöperatie) en vooruit samen financieren (Boerenleenbank). Langzaam maar zeker verstevigd de agrarische sector zich en wordt de concurrentiekracht groter. Na het samengaan van Raiffeisenbank en Boerenleenbank, blijft de zelfstandigheid van de lokale banken onder de noemer Rabobank gehandhaafd. Crisissen volgen elkaar op -het eb en vloed van de economie- maar de Rabobank weet zich goed staande te houden. Sterker, de bank doorstaat de crisis vanaf 2008 met vlag en wimpel, juist vanwege de behoudende structuur van zelfstandige filialen. Hier geen gekke dingen aan de top, omdat de top beperkt is door de gedeelde beslissingsbevoegdheden. En -niet onbelangrijk- geen aandelen en dus geen afstandelijke aandeelhouders die alleen gebaat zijn bij hoge winsten op korte termijn.

Het doek valt voor de coöperatie

In 2008 komt de bank dan ook met een verrassende reclamecampagne, waarin ze vol trots verkondigen dat ze nog fier overeind staan in de bankencrisis, vanwege hun unieke coöperatieve structuur. 7 jaar later valt het doek dan toch ineens voor die gedachte uit eind 19e eeuw, dat gedeelde verantwoordelijkheid zo zijn voordelen heeft. Bankieren is blijkbaar een vak geworden, dat niet meer aan goedbedoelende amateurs kan worden overgelaten. Ondanks de successen. Net als de deugd van het sparen verdwenen is door het verdampen van de rentetarieven, ik geen stempel meer in mijn vaalgele boekje krijg en de mijnheer van de bank nu thuis op de bank zit. Een wereld in beweging.

Bij Nieuwsuur legt bestuursvoorzitter Wiebe Draijer de nieuwe koers van de Rabobank uit. De coöperatieve achtergrond komt hierin aan de orde.

Bij hét radioprogramma over geschiedenis OVT (Onvoltooid Verleden Tijd, iedere zondag tussen 10.00 en 12.00 uur op NPO1) een item waarin aandacht voor de coöperatieve structuur van de Rabobank. Hier uiteraard vanuit een meer historisch perspectief.

Op Wikipedia een kort item over de landbouwcrisis eind 19e eeuw.

En dit is de reclamespot uit 2008, waarin de bank trots is op haar afkomst.