Sterk ‘Kalf’ door schurende onderstroom

Laatste visitekaartje jeugdtheater Hetpaarddatvliegt

Boer Age Opdam heeft een drukke dag achter de rug, omdat het hooi vandaag naar binnen moest. Bij 34 graden in de brandende zon. Die hitte nemen we mee de stal in, waar het publiek strobalen als zetel heeft. ‘Daar begon het mee’ zegt Opdam, ‘dat de regisseur een paar strobalen wilde hebben om haar voorstelling aan te kleden. Toen ik haar de stal liet zien, en daaraan toevoegde dat hier wel vaker theatervoorstellingen worden gegeven, was ze meteen verkocht.’ Zo krijgt het publiek naast het stro ook de hele boerderijsfeer -inclusief geur- als couleur locale bij de voorstelling ‘Kalf’ op de Genneper Hoeve.

Achtergrond

Kalf is een pittige voorstelling voor kinderen. En voor volwassenen. Vanaf 9 jaar prijkt op de flyer. Maar jeugdtheatergezelschap Hetpaarddatvliegt is nooit van het ‘gemaktheater’ geweest, en doet dat ook niet in de allerlaatste voorstelling die onder haar hoede wordt gemaakt door Julia Dolores van der Pas als haar afstudeerproductie aan de Academie voor Theater in Tilburg. Kalf past naadloos in de aansprekende voorstellingen die Hetpaard in de afgelopen 15 jaar voor haar publiek in de theaters en op scholen heeft gemaakt, waarin zij op een beeldende wijze het dagelijkse van kinderen en jeugdigen verbindt met existentiële vragen over geloof, oorlog, angst en liefde. Vragen die er toe doen, en die Hetpaard op een speelse wijze onderzocht. Een gezelschap dat je weliswaar kunt wegbezuinigen zoals de provincie dat nu doet, maar wat niet erg behulpzaam is bij het (theatrale) onderzoek naar de vragen waar wij als mensen mee van doen hebben. ‘Niet bij brood alleen’ zoals het CDA het ooit zo treffend verwoordde.

Beeld

Ondertussen stijgt de temperatuur ook figuurlijk in de stal. Begint het spel nog redelijk ontspannen met een potje bluffen met dobbelstenen, al snel gaat dat spel over in de ernst van teveel drank en de onveiligheid die dat voor een jongen van elf betekent. Het gegeven is een boerenfamilie in vier generaties én zonder meisjes of vrouwen. Een mannenwereld, waarin het gevoel opgeborgen is onder een dikke laag hard voor jezelf en anderen zijn. De drank maakt de grenzen vloeibaar, waardoor de houvast verdwijnt en het letterlijk en figuurlijk vechten wordt om je eigen hachje te redden. Tussen de strobalen, melkkannen en wc-pot leveren de jongens en mannen ieder hun eigen strijd tegen demonen uit het verleden van de oudere generatie. Natuurlijk moet de jongste generatie de ban doorbreken, omdat zij moeten breken met het ouderlijk huis voor het vinden van een relatie buiten de gesloten gemeenschap op de boerderij: een meisje zoeken. Het breekijzer dat de oudste zoon moet hanteren, is echter tegelijkertijd een bedreiging voor de achterblijver; Gerrit de zoon van elf. In dat spanningsveld vlucht Gerrit in zijn droom, dat het ‘wel mooi kan zijn’. Eind goed al goed, of toch een luchtspiegeling?

Weging

Grappig is het dat we in een snikhete schuur kijken naar het hangen van een engeltje in de kerstverlichting en horen over de zoon die per se naar een winterfestival wil. Op zijn brommertje vertrekt hij in zijn overhemd. Bij deze temperatuur is dat seizoensverschil wel even schakelen. De afwezige moeder en vrouwen, plus de vier generaties bij elkaar, geven de sfeer een krachtige lading. Naar het hoe en waarom van af- of juist aanwezigheid blijft het gissen, omdat we daar geen nadere informatie over krijgen. Dat geeft een ongemakkelijke onderstroom. In Kalf is dat een sterk punt, omdat we ons nu op de feitelijke situatie richten, zonder die onderstroom gevoelsmatig te verliezen. Hoe ga je om met je verleden als je daar niet meer over wilt of kunt praten? En wat betekent dat voor de toekomst? Kalf stelt die vragen impliciet en expliciet, biedt een uitweg, maar geeft geen gesloten antwoord. Zulk toneel wil je toch regelmatig voor je kiezen krijgen, omdat ieder leven nu eenmaal schuurt en wringt. En nu maar hopen dat Julia Dolores haar weg als regisseur kan voortzetten in deze schrale tijd voor ongemakkelijk theater.